Vertellende platenspelers en een kostbare parel

Toen ik een maand geleden behoorlijk impulsief besloot om een platenspeler in huis te halen, kon ik niet goed uitleggen waarom ik dat deed. Het besef dat mijn oude en tot op heden onvindbare platencollectie en de jazzerfenis van mijn vader niet meer dan een flauw excuus boden, sluimerde wel ergens in mijn achterhoofd. Vandaag werd duidelijk waarom ook de krakende geluiden of bijhorende nostalgie niet de redenen waren dat ik halsoverkop het toestel kocht dat nu een celloconcerto van Antonín Dvořák speelt. Platenspelers doen meer dan al rondjes draaiend muziek maken. Ze vertellen verhalen, als je voorbij het geruis luistert.

Doordat ik opgroeide in een huis waar naast jazz bijna uitsluitend klassieke muziek werd gedraaid, herken ik veel, ook dit concerto van Dvořák. Maar aangezien ik me nooit echt verdiepte in alle namen bij die klassieke noten, kan ik nu enkel de muziek voelen, maar niet benoemen. Ik had dus geen flauw benul van wat ik precies kocht, toen ik het concerto deze week uit een plastieken bak viste. Het groene bolletje op de hoes vertelde me dat de plaat uit 1968 niet eens meer de pond waard was die op een vergeelde sticker vermeld stond, toch niet in de kringloopwinkel in Amsterdam Oost. 

Maar toen ik daarnet begon te luisteren, herkende mijn intuïtief getrainde oor een pareltje. Anja Thauer is haar naam. Hoewel die naam geen belletje deed rinkelen, was mijn nieuwsgierigheid door wat ik hoorde meteen getriggerd. Dus liep ik van een grote berg vuile was in mijn slaapkamer naar de laptop. Daar tikte ik met opgewonden vingers haar naam in. Anja bleek onvindbaar op Spotify en op YouTube stuitte ik enkel op bloedmooie suites van Reger. De stilte misleidt. Op gespecialiseerde internetsites wordt Anja Thauer als minstens even getalenteerd beschouwd als de veel bekendere celliste Jacqueline Du Pré, een charismatische wildebras die trouwde met pianist Daniel Barenboim en vroegtijdig geveld werd door multiple sclerose. Du Pré staat wel al jaren in het cd-rek met klassieke muziek, een rek dat niet meer dan twintig cd’s draagt. Maar dat is niet zo gek, want ook ik werd een beetje verliefd op Du Prés turbulente karakter, zoals dat in de film ‘Hilary and Jacky’ werd geportretteerd.

Nog sneller dan de lofzangen voor Thauer las ik het tragische verhaal. Anja pleegde zelfmoord toen ze achtentwintig was. De getrouwde dokter die haar wereld zo klein wist te maken dat ze eruit ontsnapte, volgde een paar dagen later haar voorbeeld. Eenenveertig jaar later wordt er nog om haar gehuild. Omdat haar talent miskend is en haar korte leven nooit de aandacht kreeg die het verdiende. Het celloconcerto waar ik nu naar luister, in een uitvoering van het Tsjechische Filharmonische Orkest, zou een kostbare parel zijn. Zelfs de auteur van het meest uitvoerige stuk over Thauer, ene Nicholas Anderson, heeft het nooit gehoord. Volgens hem zou ik op E-bay veel geld voor deze plaat kunnen krijgen.

Is het verleidelijk om dat verder uit te zoeken? Nee, zeker niet vandaag. Ik geef Anja een plek tussen de boeken van een opnieuw vrijgezelle vrouw, die zich heeft voorgenomen om dit jaar niet meer op zoek te gaan naar een man, maar om vooral verhalen te vertellen. Wie scherpe oren heeft en zachte handen om de juiste snaren te raken, komt vanzelf wel luisteren. Tot dan blijven we lekker hier, Anja en ik, ver weg van ontrouwe dokters of lieve vissers. En dichtbij de platenspeler en verhalen.