Zwart-Gele Zondag 2014: waarom het tegengeluid niet salonfähig mag zijn

Ik ben moe en moet opschrijven waarom ik vannacht de slaap niet kon vatten. Het waren niet de herinneringen aan een concert in 2011 die de paarse prins gisteren in de Amsterdamse Ziggo Dome bovenhaalde, funky herinneringen die onlosmakelijk verbonden zijn met het doodvonnis van mijn ‘inmiddels overleden’ vader. Deze sluipende onrust wordt door een andere flashback veroorzaakt. We hoeven niet eens terug te gaan naar de verkiezingsuitslag in 1933, al vragen de beelden van het Gentse NV-A feestje na de verkiezingsoverwinning gisterenavond daar wel om: ‘cyaankali voor Front des Francophones’, de uitgestoken rechterarm en monter opgeknipte kapseltjes met zijstreep.

Een zelfbeleefde herinnering voelt relevanter. Die van Zwarte Zondag in 1991. Niet alleen de verongelijkte angst die de N-VA met het Vlaams Blok en andere rechtse ideologieën deelt is hierin belangrijk, al leest wat in ‘Charta 91’ werd geschreven nog steeds erg actueel: “Intussen rukt rechts verder op. Het Vlaams Blok zit nu overal. Ook al in de media. Het bespeelt de angst voor, de vage klachten over en de agressieve verwerping van de/het Andere. Ook de VLD tapt uit een dergelijk vaatje. Zij gebruikt de mythe van de heroïsche strijd van de ´burger´ tegen de ´drukkingsgroepen´ met de bedoeling de welvaartsstaat verder te ondermijnen. Met de idee van individuele zelfbeschikking praat zij de meedogenloze concurrentie van de vrije markt goed. In deze strijd om de ´survival of the fattest´ worden steeds meer mensen uitgesloten.”

Vooral hoe progressief Vlaanderen zich toen voelde en hoe het reageerde in 1991, doet mij terugblikken. Misschien was ik te jong en het nest waarin ik opgroeide te links voor een realistisch beeld van de tegengeluiden die na de verkiezingsuitslag van het Vlaams Blok in Antwerpen in heel Vlaanderen te horen waren. Maar toch. Ik herinner me meer dan de Hand in Hand-betogingen. Ik herinner me échte verontwaardiging. Die eigenlijk nooit verdwenen is, maar wel op dagelijkse basis gesust, onderdrukt en geridiculiseerd wordt, terwijl de angst waar rechts op teert veel wijdverbreider gemediatiseerd en gecultiveerd wordt. De verontwaardiging groeit gelukkig ook. We moeten er stilaan écht wat mee. Online, maar vooral on life. Want online protest wakkert aan, maar als het liefde en daadkracht wil zijn en ‘empowerment’ wil worden, dan is fysiek contact nodig. Voor een warm tegen- of voorgeluid is stromend bloed nodig én oogcontact.

De destructieve en xenofobe politiek van de N-VA vraagt uiteraard niet om een cordon sanitaire. Niet alleen omdat deze op lange termijn weinig zin heeft gehad; de wolf vermomt zich in schaapskleren en steekt mekkerend nog steeds dezelfde rechterpoot op. Voor een cordon sanitaire is het N-VA veel te salonfähig, een stem op die partij veel te ‘bon ton’. Toch konden velen van mijn Vlaamse Facebookvrienden vannacht niet goed slapen, of werden ze wakker in een Vlaanderen dat nog minder als thuis voelde. Ik las verhuisplannen en zelfs één baldadig moordplan op Bart De Wever. Ik las ook terechte hoera-geluiden omdat Groen! zoveel stemmen gewonnen heeft en op federaal niveau ook flinker links terrein wint.

En ook dit: “Mijn hart klopt links dus kan ik niet tevreden zijn met de uitslag. Desalniettemin, proficiat. Ik heb gevloekt gisteren, maar dat ga ik vandaag niet doen op jullie. Polarisatie genoeg.” Of de hand reiken werkt? Ik twijfel. De N-VA-stemmers die willen discussiëren over de theorieën van Theodore Dalrymple, het grote ideologische idool van Bart De Wever, zijn misschien nog potentiële gesprekspartners. Maar heeft het plat-populistische campagnefilmpje ‘De Beestige Biezenmoord’ niet voor meer kiezers gezorgd? Als je werkelijk iets wil doen online, maak dan massaal duidelijk dat de N-VA niet zo salonfähig is. Dat kan zonder te polariseren. Als je vannacht niet kan slapen, deel dan de beelden van dat N-VA-feestje of de gelijkenissen met de ideologie van Theodore Dalrymple op je Facebookwall. En niet de flauwe cartoons waarin Bart De Wever met Hitlersnor wordt afgebeeld. Deel de realiteit, de gelijkenis, maar niet de overdrijving.

Wat verder in diezelfde hand-uitreikende status lees ik “Amor omnia vincit”. Ik geloof het graag. Maar die liefde moet daadkrachtig zijn en niet van wollige schapenvacht geweven. Die liefde moet echt zijn en op straat komen. Die liefde mag niet salonfähig zijn, maar moet zich misschien wel in twee lange rijen en hand in hand aan de taalgrens opstellen en in de ogen kijken.  Om maar ergens te beginnen.

Nog een citaat uit ‘Charta 91’ : “Wij menen dat het tij van de verrechtsing alleen kan gekeerd worden door een hergroepering van progressieve mensen rond een project van solidariteit, openheid en creativiteit. Alhoewel vele elementen van een dergelijk project al aanwezig zijn op verschillende plaatsen en in verschillende vormen, ontbreekt nog de samenhang. Zoiets kan niet overhaast tot stand komen. Toch is de toestand te onrustwekkend opdat we nog langer zouden aarzelen.”

Ik word op Facebook uitgenodigd voor een 'Critical Mass Bike Ride' in Antwerpen op 30 mei. Het vormt eigenlijk een nog betere reden om uit Amsterdam naar het thuisfront terug te keren dan het Prince-concert in het Sportpaleis.