Brief aan Europa

Beste Europa,

Ik zou u geen brief schrijven. Maar nu uw burgers zich over uw grenzen heen op pleinen verzamelen om te demonstreren tegen moordende bezuinigingen, om samen uw bestaansrecht opnieuw uit te vinden, kan ik niet anders dan dit tegen de tijd neerpennen. Nu uw talen elkaar tegenspreken en opzoeken, nu u heen en weer geslingerd wordt tussen verhalen en waarheid, tussen noodzaak en leugen, schrijf ik u. Met een oproep die ons op de rand van de beschaving opzoekt, op de kloof die ons scheidt en verenigt.

Deze brief was bedoeld als ode aan het schaamhaar. Het haar dat onze edele delen beschermt, de bacteriën buitenhoudt en een geur verspreidt die we enkel kunnen opsnuiven met ons extra, oeroude reukorgaan. Het haar dat ons aan onze schaamte herinnert, ons er dagelijks bewust van maakt dat we wilde, geile, bange beesten zijn. We knippen het voorzichtig weg, in een poging beschaafd en netjes over te komen. We trimmen het koortsachtig, trachtend in de maat te lopen, binnen beschaafde lijntjes te kleuren. We scheren het, onder valse voorwendsels van zachte lippen en gladde tongen, genadeloos weg. Want we willen o zo graag mens zijn. Maar wat is een mens anders dan een dier? Ik vraag het u met klem, Europa, want ik ben net als u, rusteloos dromende vrouw, op zoek naar menselijkheid.

Europa, u bent een kale schaamheuvel. Uw poriën zijn ontstoken, uw tempel – die over de polis uitkijkt, wordt belaagd door een leger hersenloze lullen. U bent oud, Europa, u bent vadsig, uitgewoond. Geregeerd door verzonnen cijfers, bestuurd door een stel bureaucraten met een dubbele moraal, een geheimzinnige bende die niet eens hoeft te notuleren hoe ze elke vorm van democratie en solidariteit minachtend uitholt. Als u kreunt, Europa, is het omdat in uw stem de zucht van de volkeren klinkt die u wurgt. Als u kreunt, Europa, is het van een machtsgeil, verblind genot. U kreunt en kraakt omdat uw bestaansrecht afbrokkelt, omdat u twee grote oorlogen vergeet en het kleinere geweld graag naar uw eigen voorkeur in de schijnwerpers zet of onder het tapijt rolt. Ik ben boos, Europa. Ik herken u niet.

Toch weet ik. U bent meer dan een mythe, een geschiedenis van conflict. U bent meer dan het doekje voor het bloeden, meer dan de schaamlap, meer dan loopgraven, handelsverdragen, duistere Verlichting, blind ongeloof, onmenselijk beleid, gaskamers. U bent meer dan eigenlijk failliete maar toch almachtige banken, u bent meer dan eigen volk eerst, u bent meer dan omgekochte sociaaldemocraten, meer dan de doos van Pandora, meer dan een raaskallende Cassandra of het bedrog van Sisyphus, meer dan een godin die zich door een dolle, nietsontziende stier laat verleiden en beklimmen.

U bent het plein waar kinderstemmen klinken. U bent de zee, de aarde, de golven en het licht. U bent een uitvalsbasis, een haven, een geliefde die beide tegelijk is. U spreekt meerdere talen, uw heuvels, naaldbossen, paleizen, zandstranden, kerken, bergtoppen luisteren naar ons, uw beschadigd vertrouwen zoekt noodzaak in onze geschiedenis. Maar vooral in onze toekomst, o Europa, Griekse schone. Vooral in onze toekomst.

Met droeve groet en zacht gefluister,

Marie

Ook NEE heeft bestaansrecht

Ik ging vandaag naar de slotdag van de World Press Photo tentoonstelling in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Ik herinnerde me de felle misselijkheid waarmee ik tien jaar geleden een World Press Photo expositie in een Gents klooster had verlaten en had daarom met opzet niet veel gegeten. En ja. Uitgemergelde Ebola-slachtoffers, lijkenzakken en onbeschermde doodgravers in West-Afrika. De schoolschriften en jurkjes van ontvoerde Nigeriaanse schoolmeisjes. Het lijk van een inzittende van het neergeschoten vliegtuig MH17 dat door het dak van een Oekraïense slaapkamer was gestort. Uiteengerukte kinderlichaampjes na een raketaanval in de Gaza-streek. Honderden vluchtelingen op elkaar gepakt op een primitieve boot. Dat was allemaal 2014.

Hoewel, was het 2014? Het Ebola-virus maakt net als het Syrische geweld nog elke dag slachtoffers. Net als vorig jaar heeft persaandacht meer met sensatie dan met bevechten van onrecht te maken. De orang-oetan wordt nog steeds met uitsterven bedreigd. Mensensmokkelaars verdienen ook dit jaar handenvol geld aan wanhopige massa’s. En het filmpje waaruit blijkt dat zuurstoftekort onmiskenbaar de doodsoorzaak van Eric Garner was, lijkt sterk op de beelden die ons deze week uit Den Haag bereikten, waarin eenzelfde mishandeling door de politie werd aangetoond, met een gelijkaardige dood tot gevolg.

De onmacht die ik voel, is ongewijzigd. Hoewel. Na een hapje om mijn maag te kalmeren, schrijf ik nu dit stukje. Dat deed ik tien jaar geleden niet. Deze woorden voegen niets wezenlijks toe. Maar toch voelen ze als de hernieuwing van een belangrijke én pijnlijke gelofte. Deze wereld gaat mij aan. Deze wereld kan ik op mijn manier veranderen, al is het maar door onrecht te benoemen en te zorgen dat kanttekeningen ruimte krijgen. Ik sprak deze week een studentenarts. Hij vond dat de Arubaanse Mitch Henriquez maar ‘niet moest miepen’. Wie grapjes maakt over wapens, verdient het om klappen te krijgen. De man was ‘vast onder invloed’ en de politie deed gewoon haar taak.

Beste arts, u verdiende een flinke tik op uw blanke, bange handen toen u mijn verontwaardiging ter hoogte van mijn bovenarmen probeerde weg te strelen. Het spijt me dat ik te verbouwereerd was om u die klap te geven. U verdient een grote spiegel in uw praktijk. U verdient een stel gebeurtenissen die uw vooroordelen op de proef stellen. Uw job verdient, net zoals elke andere noodzakelijke job, precisie en professionaliteit. Zoals de politie de vriend van iedereen zou moeten zijn, moet u ook uw taak kennen. Genees wie u kan genezen, wars van vooroordelen, zelfingenomenheid of racisme. Ik zal vraagtekens blijven plaatsen. En Griekenland verdedigt opnieuw de democratie. Dat de NEE gehoord mag worden. Ook NEE heeft bestaansrecht. Net zoals wie niet langer kan ademen, nog steeds een stem verdient.